Lezen van Etty Hillesums werk is een ervaring. Het is een ervaring die het tegenovergestelde is van Mindfulness. Mindfulness is leven in het nu. Wat ervaar je nu, zit je lekker in je vel, bedenken van een boodschappenlijstje, ruzie met je baas die je dwars zit, gedachten of je je benen nog zal scheren in de winter.
Etty Hillesum leidt je daarvan weg. Als je zelf nog dacht in elk geval in het centrum van je eigen leven, je eigen tijd te staan, dan toont Etty aan dat tijd niet bestaat als het gaat over ervaren van gevoelens over gebeurtenissen die zij beschrijft.
Je kunt niet negeren, niet verhullen, niet bedekken, niet afwijzen wat zij beschrijft, over de verschrikkingen van het waarnemen van lijden van anderen. Ze heeft het over ogen in afwezige gezichten, gestorven kinderen en mensen die als beesten worden behandeld. Al deze dingen zijn bedacht en uitgevoerd, niet door monsters maar door andere mensen.
Wat het voor mij extra aangrijpend maakt, is dat deze geschiedenis nog zo jong is. Het lijkt heel lang geleden, je wenst dat het zo ver weg is als de dinosaurussen en de ijstijd. Maar in werkelijkheid is deze erfenis jong genoeg om je opa en oma, of een oude buurman ernaar te kunnen vragen. Het heeft dus maar 2 generaties gescheeld of jij was erbij.
En daarmee is mijn brug naar identificeren met Etty gelegd. In de vrouw van dertig, complex, intelligent, warmbloedig, liefhebbend en met gevoel voor schrijven, herken ik mezelf. Wat zij schrijft uit het kamp maakt mij boos, alsof ik haar kan kennen. Het maakt me niet alleen boos, vanwege de monsterdaden van mensen. Maar boos op Etty, omdat zij kans had om zich te redden en die kans niet benutte. Waarom deed ze dat niet? Waarom was zij bereid, in de waan van de dag, als een lam de slachtbank op te schuiven? Zij was niet onwetend, niet dom. Waarom, overgave?
Ik herstel mezelf: als mijn kind verliest met schaken, zeg ik: het maakt niet uit, je hebt al meer gedaan dan iemand die met de billen op de bank is gebleven...Wie ben ik om Etty verwijten te maken, terwijl ze leven heeft gegeven aan zoveel sterven, door haar woorden. Ik had het Etty gegund om over andere dingen te gaan schrijven. Over liefdes, zomers en kinderen die komen. Over opbouw en bloei. Over verwerkte en onverwerkte gevoelens en leren leven in het nu.
www.ettyhillesumcentrum.nl
Ik ben deelnemer van een project rondom de herdenking van de WOII, 'Deventer leest Etty'. Het werk van Etty Hillesum beschrijft de verschrikkingen in kamp Westerbork van binnenuit. 'Deventer leest Etty' wil haar werk eren en verspreiden, opdat we niet vergeten.
